Jak przygotować pozew o rozwód - krok po kroku

Pozew o rozwód to pismo procesowe wszczynające postępowanie sądowe, a zatem jego prawidłowe sporządzenie ma istotne znaczenie dla dalszego toku sprawy. Wszelkie uchybienia formalne, nieprecyzyjne sformułowania mogą skutkować wezwaniem do ich uzupełnienia, co w praktyce prowadzi do przedłużenia postępowania.

Dlatego już na etapie przygotowania pozwu konieczne jest zachowanie staranności zarówno w zakresie formalnym, jak i argumentacji faktycznej oraz prawnej.

Zgodnie z art. 56 § 1 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego (krio): „jeżeli między małżonkami nastąpił zupełny i trwały rozkład pożycia, każdy z małżonków może żądać, ażeby sąd rozwiązał małżeństwo przez rozwód."

Warunkiem dopuszczalności rozwodu jest zatem spełnienie trzech łącznych przesłanek: zupełnego i trwałego rozkładu pożycia małżeńskiego, obejmującego zerwanie więzi emocjonalnej, fizycznej oraz gospodarczej między małżonkami.

I. Właściwość sądu

Zgodnie z art. 41 Kodeksu postępowania cywilnego (k.p.c.), pozew o rozwód należy wnieść do sądu okręgowego właściwego ze względu na ostatnie wspólne miejsce zamieszkania małżonków, o ile choć jedno z nich w dalszym ciągu ma tam miejsce zamieszkania lub zwykłego pobytu.

W przypadku braku takiej podstawy, właściwość miejscową ustala się według miejsca zamieszkania strony pozwanej, a gdy i tej ustalić nie można, według miejsca zamieszkania powoda.

II. Opłata sądowa

Opłata sądowa od pozwu wynosi 600 zł i należy ją uiścić na rachunek bankowy sądu, do którego składany jest pozew.

III. Załączniki

Do pozwu o rozwód należy dołączyć dokumenty stanowiące podstawowy materiał dowodowy, niezbędny do nadania sprawie biegu oraz umożliwiający sądowi wstępną weryfikację przesłanek materialnoprawnych żądania.

W szczególności, zgodnie z utrwaloną praktyką sądową oraz wymogami prawnymi wynikającymi z art. 126 § 1 k.p.c. w zw. z art. 128 § 1 k.p.c., do pozwu należy dołączyć:

• odpis aktu małżeństwa – dokument ten stanowi urzędowe potwierdzenie istnienia i daty zawarcia małżeństwa, którego rozwiązania strona się domaga. Jego przedłożenie jest warunkiem niezbędnym dla stwierdzenia tzw. legitymacji czynnej powoda.
• odpisy aktów urodzenia małoletnich dzieci stron – w sytuacji, gdy małżonkowie posiadają wspólne małoletnie dzieci.
• odpis pozwu wraz z wszystkimi załącznikami – powód zobowiązany jest złożyć pozew w dodatkowym egzemplarzu, aby możliwe było przez sąd doręczenie jego odpisu stronie przeciwnej. W praktyce oznacza to konieczność dołączenia co najmniej jednego dodatkowego egzemplarza pozwu wraz z kompletem załączników.

Złożenie pozwu bez wymaganych załączników lub bez dodatkowego egzemplarza skutkuje wezwaniem do uzupełnienia braków formalnych (art. 130 § 1 k.p.c.), co w konsekwencji może prowadzić do opóźnienia w nadaniu sprawie biegu.

Dlatego prawidłowe skompletowanie dokumentacji już na etapie inicjowania postępowania stanowi istotny element rzetelnego przygotowania pozwu rozwodowego.

IV. Co powinien zawierać pozew o rozwód

Pozew o rozwód powinien zawierać pełne dane identyfikujące strony postępowania, w szczególności imiona, nazwiska, adresy zamieszkania oraz numer PESEL powoda.

Konieczne jest również precyzyjne określenie żądania pozwu, tj. czy powód na podstawie art. 57 § 1 krio domaga się orzeczenia o winie rozkładu pożycia małżeńskiego stron, czy też wnosi o rozwiązanie małżeństwa bez orzekania o winie (art. 57 § 2 krio).

W pozwie należy zawrzeć także informację czy małżonkowie podejmowali próby ratowania małżeństwa i czy prowadzili rozmowy ugodowe. W przypadku posiadania małoletnich dzieci, pozew powinien zawierać wnioski dotyczące:

• miejsca zamieszkania dzieci po rozwodzie – tj. przy którym z rodziców dzieci będą stale przebywać
• alimentów – bazując na art. 58 §1 k.r.i.o w zw. z art. 135 krio w jakiej wysokości należne są alimenty na pokrycie usprawiedliwionych kosztów utrzymania i wychowania dziecka
• kontaktów z dziećmi – w jaki sposób powinny zostać uregulowane kontakty z dzieckiem po rozwodzie, chyba że strony zgodnie wnoszą, aby sąd nie orzekał o kontaktach

Strategia dowodowa

W sprawie rozwodowej, zwłaszcza gdy przewidujemy spór co do przyczyn rozkładu pożycia lub kwestii dotyczących dzieci, ważne jest staranne zaplanowanie strategii dowodowej już na etapie konstruowania pozwu.

Zgodnie z art. 6 k.c. i 232 k.p.c. ciężar dowodu spoczywa na stronie, która z określonych faktów wywodzi skutki prawne. W praktyce oznacza to, że powód powinien we wniosku dowodowym precyzyjnie wskazać i wymienić m.in. dokumenty (np. korespondencję, zaświadczenia, rachunki, umowy, zaświadczenia ze szkół/placówek medycznych), dane osobowe i adresowe świadków wraz ze zwięzłym zakresem tezy dowodowej.

Uzasadnienie pozwu

Uzasadnienie pozwu powinno w sposób spójny, logiczny i konkretny przedstawić okoliczności faktyczne uzasadniające żądanie rozwodu, tj. trwały i zupełny rozkład pożycia w sferze emocjonalnej, fizycznej i gospodarczej, a w razie żądania orzeczenia o winie również przyczyny wyłącznej winy w rozpadzie małżeństwa.

Sytuacja dzieci

Jeżeli małżonkowie posiadają wspólne małoletnie dzieci, sąd zobowiązany jest zbadać, czy orzeczenie rozwodu pozostaje w zgodzie z ich dobrem. W związku z tym pozew powinien w sposób uporządkowany i precyzyjny obejmować wnioski dotyczące sposobu wykonywania władzy rodzicielskiej, ustalenia miejsca zamieszkania dziecka po rozwodzie rodziców, zakresu kontaktów z drugim rodzicem oraz wysokości świadczeń alimentacyjnych.

Dla rzetelnego przedstawienia sytuacji opiekuńczo wychowawczej małoletnich dzieci należy przedłożyć dokumentację potwierdzającą faktyczne koszty utrzymania dziecka (np. zestawienia wydatków, rachunki, faktury) oraz opisać zakres faktycznej opieki i zaangażowania każdego z rodziców w codzienne sprawy dziecka.

V. Ile trwa rozwód w Polsce

Czas trwania rozwodu zależy głównie od stopnia skonfliktowania między małżonkami.

Rozwód bez orzekania o winie

Postępowanie bez orzekania o winie, gdy strony są zgodne co do przyczyn rozwiązania małżeństwa i kwestii dotyczących dzieci, może zakończyć się już na pierwszej rozprawie, czyli zwykle w ciągu 3–8 miesięcy.

Rozwód z orzekaniem o winie

W przypadku sporu o winę w rozpadzie małżeństwa, władzę rodzicielską lub alimenty na małoletnie dzieci, postępowanie rozwodowe trwa znacznie dłużej, często od 1,5 roku do nawet kilku lat, ze względu na konieczność przeprowadzenia obszernego postępowania dowodowego i przesłuchania zwykle wielu świadków.

VI. Dlaczego dobrze przygotowany pozew o rozwód ma kluczowe znaczenie

Prawidłowo sporządzony pozew o rozwód stanowi podstawę sprawnego i efektywnego prowadzenia postępowania sądowego. Powinien on nie tylko spełniać wymogi formalne, ale także w sposób logiczny i spójny przedstawiać żądania strony wraz z ich uzasadnieniem, popartym stosownymi dowodami.

Staranność na etapie przygotowania pozwu przekłada się na dalszy przebieg sprawy i pozwala uniknąć wezwań do uzupełnienia braków formalnych, ogranicza ryzyko przedłużania postępowania oraz ułatwia sądowi ocenę zasadności roszczeń.

Kompletny materiał dowodowy i jasne uzasadnienie sprzyjają szybkiemu nadaniu sprawie biegu oraz merytorycznemu rozstrzygnięciu bez zbędnych opóźnień, co w praktyce ma istotne znaczenie dla stron zarówno w wymiarze prawnym, jak i osobistym.